Waarschuwingssignalen misleidende voedingsinformatie

Checklist: hoe betrouwbaar is voedingsinformatie?

De correctheid en betrouwbaarheid van voedingsinformatie kan je eigenlijk voor een stuk zelf beoordelen. Kom je de volgende elementen tegen in de communicatie over voedingsonderzoek, dan is het aangewezen om voorzichtig om te springen met de voedingsinfo.

• Er wordt onvoldoende informatie gegeven over de grootte en kenmerken van de onderzoeksgroep: gaat het over mannen, vrouwen of kinderen, bij gezonde personen of personen met een aandoening? Hoeveel personen namen deel aan het onderzoek? 
• Er worden aanbevelingen geformuleerd voor de algemene bevolking op basis van onderzoek bij dieren, een zeer specifieke populatiegroep (bv jonge vrouwen) of bij een zeer kleine onderzoeksgroep.
• Er is onvoldoende informatie over de duur van het onderzoek: gaat het over een studie op korte of lange termijn? 
• De resultaten van een studie op korte termijn wordt veralgemeend naar aanbevelingen op lange termijn. .
• Er is een duidelijke belangenvermenging die meespeelt en het onderzoek financiert of waarbij oog is op direct verkoop van een product.
• De voedingsinformatie is gebaseerd op één studie waarvan de resultaten veralgemeend worden.
• Het gaat om een onderzoek met lage bewijskracht. 
• Er wordt een oorzakelijk verband gelegd tussen voeding en gezondheid en dat op basis van puur observationeel onderzoek.
• De resultaten van een complex voedingsonderzoek wordt via een zeer kort bericht gecommuniceerd. 
• De datum van het bericht is verouderd of er wordt verwezen naar een oud onderzoek.
• Er worden geen bronnen vermeld. Het is niet duidelijk van welk onderzoek de voedingsinfo komt.
• Er worden termen gebruikt zoals "Er is bewijs dat..” of “Het is aangetoond dat..” in plaats van “Het is mogelijk dat..” of “Het zou kunnen dat…”
• De voedingsinfo bestaat uit lijstjes met toegelaten of verboden voedingsmiddelen of voedingspatronen.
• Er worden uitspraken gedaan die te mooi klinken om waar te zijn of die snel resultaat beloven. Wondermiddelen bestaan niet.
• De informatie gaat in tegen voedingsrichtlijnen van officiële instanties of overheden zoals de Wereld Gezondheidsorganisatie, de Hoge Gezondheidsraad België of Vlaams Instituut Gezond Leven.

Gevaren van misleidende informatie

Door de vele info, berichten en meningen over voeding en gezondheid worden mensen meegesleurd in een hop-on-hop-off-dieetcultuur en raken velen het spoor richting gezond eten kwijt. Vooral diëtisten bevestigen deze verontrustende trend. Zij geven aan dat ze steeds vaker bezig zijn met het ontkrachten van allerlei beweringen van dieetgoeroes en foodbloggers die gretig gehoor vinden via verschillende mediakanalen. Bovendien kunnen consumenten hierdoor een vals gevoel van veiligheid krijgen. Zij wijzen betrouwbare en wetenschappelijk gefundeerde voedingsadviezen af en zweren hoop bij voorgelogen remedie. Anti-hypes tegen bijvoorbeeld melk en brood vergroten de kans op voedingstekorten en onevenwichtige voedingspatronen. Pro-hypes zoals die van de superfoods en alleen nog maar rauw voedsel eten kunnen resulteren in zeer eenzijdige eetgewoonten. Op eigen houtje allerlei dieettrends uitproberen is niet zonder risico’s.