Steeds meer mensen zoeken online antwoorden op hun gezondheidsvragen. Ze googelen symptomen, volgen gezondheidsinfluencers of stellen vragen aan AI-tools zoals ChatGPT. Maar wat mensen online vinden, is lang niet altijd correct of genuanceerd. Daarom is het belangrijk dat ook zorgprofessionals op sociale media aanwezig zijn als betrouwbaar, genuanceerd en onderbouwd alternatief.
We gingen hierover in gesprek met Pieter Brughmans.
Wie is Pieter Brughmans?
Pieter Brughmans werkt als zelfstandig diëtist en verdeelt zijn werkweek tussen consultaties en het maken van content voor Instagram en LinkedIn. Die combinatie is geen toeval: wat hij ziet en hoort in zijn praktijk, vertaalt hij naar begrijpelijke, evidence-based boodschappen voor een breder publiek.
“Ik heb niet de illusie dat je met een socialemediapost hetzelfde bereikt als in een individueel traject,” zegt hij. “Maar sommige dingen wil ik echt door een luidspreker roepen.”
Waarom zoeken mensen online informatie?
De gezondheidszorg staat onder druk: zorgverleners zijn overbevraagd, consultaties zijn kort, wachttijden lopen op. Daardoor voelen niet alle patiënten zich gehoord en gaan ze online hulp zoeken. Op sociale media vinden ze influencers die hun vragen beantwoorden met eenvoudige, directe boodschappen, die jammer genoeg niet altijd correct of te weinig genuanceerd zijn. Dat merk ik ook in de praktijk. Cliënten vertellen bijvoorbeeld dat ze geen gluten meer eten of bepaalde voedingsmiddelen vermijden, zonder medische aanleiding. Hun motivatie? “Gezien op sociale media.”
Waarom is het belangrijk om als professional aanwezig te zijn op sociale media?
Uiteraard hoeft niet iedere zorgprofessional online actief te zijn. We hebben bovenal goede zorgverleners nodig in de praktijk waardoor patiënten minder de nood hebben om online hulp te zoeken.
Tegelijkertijd hebben we ook meer zorgverleners nodig die zich online tonen. Momenteel heerst er op sociale media een disbalans: enerzijds zijn er gezondheidsgoeroes en zelfverklaarde experts die met hippe, aantrekkelijke content vaak foutieve of ongenuanceerde adviezen verspreiden. Hun boodschappen zijn niet alleen eenvoudig en prikkelend, maar ook sterk gericht op identificatie: ze presenteren zichzelf vaak als een rolmodel of levensstijl waar volgers zich graag mee willen verbinden. Anderzijds zijn professionele zorgverleners online minder zichtbaar. Net daarom is het waardevol dat zorgprofessionals zich vaker wél online uitspreken. Hoe meer genuanceerde, betrouwbare stemmen er online aanwezig zijn, hoe sterker het tegengewicht voor desinformatie.
Is online info opzoeken altijd een probleem?
Online informatie opzoeken kan zeker nuttig zijn, maar is complex. Veel hangt af van het medium dat wordt gebruikt. Het algoritme van een zoekmachine zoals Google werkt bijvoorbeeld fundamenteel anders dan dat van sociale media zoals Instagram of TikTok.
Op sociale media draait alles om aandacht. Wat telt, is hoe lang mensen kijken. Een video die sensationeel of zelfs misleidend is maar een hoge kijktijd oplevert, krijgt automatisch meer bereik dan een meer genuanceerde post die minder spectaculair klinkt. Bovendien weet je nooit waarom iemand blijft kijken: vonden ze het boeiend of juist zo fout dat het fascineerde? Het algoritme maakt dat onderscheid niet.
Google daarentegen houdt rekening met factoren zoals relevantie, autoriteit van websites en backlinks. Daardoor is de kans op betrouwbare bronnen iets groter, maar het is zeker geen garantie. Veel hangt af van de zoekvaardigheid van de gebruiker. Niet iedereen slaagt er bijvoorbeeld in om de juiste termen of vragen te formuleren. In die zin heeft een artificiële-intelligentie-tool zoals ChatGPT een streepje voor: het begrijpt vaak beter wat mensen écht willen weten. Alleen blijft ook daar een belangrijke kanttekening: de antwoorden kunnen fout of onvolledig zijn. Ook geeft de tool áltijd een antwoord, zelfs als er eigenlijk geen duidelijk of juist antwoord bestaat.
Uiteindelijk blijft de grootste meerwaarde een echte expert van vlees en bloed. Iemand die luistert, de juiste vragen stelt, zich niet zomaar laat misleiden door hypes én die zijn eigen grenzen kent. Een professional durft zeggen “dit weet ik niet” of “dat is mijn expertise niet”, om vervolgens naar een andere expert ter zake door te verwijzen. Die eerlijkheid en ervaring zijn niet te vervangen door een algoritme.
Wat houdt professionals tegen om online actief te zijn?
De drempel om online actief te zijn, is groot. Zorgverleners twijfelen of het wel bij hun beroep past. “Pas ik wel tussen die influencers?” is een vraag die velen zich stellen. Maar net omdat het online landschap scheefgetrokken is, biedt de stem van een professional een waardevol tegengewicht.
Daarnaast zijn er ook praktische bezorgdheden. Content maken kost tijd. Hoeveel precies varieert, maar een filmpje van één minuut is zelden op tien minuten klaar. Alles begint bij inhoudelijke voorbereiding en factchecking. Er kruipt ook tijd in het structureren van je boodschap, het bedenken van heldere voorbeelden, het opnemen en monteren.
Tot slot is een veelvoorkomende bezorgdheid de zichtbaarheid en kritiek. Je hebt weinig controle over hoe je post wordt ontvangen of verspreid en iedereen kan erop reageren. Dat kan gaan van constructieve opmerkingen of bijkomende inhoudelijke vragen, tot soms felle of negatieve reacties. Het is belangrijk om daar met afstand naar te kijken en niet impulsief te reageren. Een doordachte benadering helpt om het gesprek respectvol te houden, ook wanneer anderen dat niet doen.
Hoe pak je dat concreet aan: online zichtbaar zijn?
Denk goed na over wat je wil zeggen en hoe je dat helder overbrengt. Korte formats vragen om to-the-point-boodschappen, zonder de nuance te verliezen. Een strategie die ik vaak toepas, is om een klein deelaspect van een onderwerp uit te lichten, zoals het belang van water drinken of waarom dagelijks wegen niet voor iedereen werkt. Zulke details lenen zich goed voor korte, heldere video’s. Ook kun je content gebruiken als teaser: je licht een onderwerp kort toe en verwijst nadien naar een blog, podcast of webinar voor verdere verdieping.
Houd er ook rekening mee dat elk type post een ander publiek bereikt. Reels of korte video’s hebben het grootste bereik, ook bij mensen die je (nog) niet volgen. Carrouselposts (dat zijn posts met verschillende afbeeldingen) zijn vooral zichtbaar voor bestaande volgers, maar kunnen ook verder reiken. Stories blijven dan weer beperkt tot je huidige publiek, maar zijn handig voor snelle interactie, zoals het polsen naar interesse in een onderwerp.
Hoe herken je misinformatie online en wat kan je ertegen doen?
Typisch aan misinformatie online zijn sensatiezucht, zwart-witstellingen, gebrek aan nuance en het ontbreken van een bronvermelding. Vaak bevatten zulke posts ook een antiwetenschappelijke houding en zetten ze zich af tegen de reguliere zorg, overheid of wetenschap. Ze creëren een wij-zij-verhaal waarin zij als enige de waarheid zouden kennen. Vaak speelt angst een rol: ofwel door bangmakerij, ofwel door het beloven van zogenaamde onmisbare wondermiddelen.
Soms is het zinvol om zulke posts inhoudelijk te weerleggen, zeker als ze veel bereik hebben. Niet om de influencer te overtuigen, maar om toeschouwers een breder perspectief te bieden. Bij berichten met weinig bereik kun je bewust kiezen om er geen aandacht aan te geven.
Wat kunnen collega-professionals leren van jouw aanpak?
Voor collega’s die zelf de stap willen wagen, heb ik één boodschap: begin gewoon. Wacht niet tot je de perfecte strategie hebt, want die is er niet. Sociale media veranderen voortdurend en je leert gaandeweg. Dus durf te experimenteren en gebruik de reacties onder je posts als kompas: welke vragen komen terug, wat wekt interesse, waar haken mensen af?
Belangrijk is ook om jezelf te tonen. Je hoeft je privéleven niet te delen, maar een gezicht, een stem of een herkenbare stijl wekken vertrouwen.
Tot slot vind ik transparantie essentieel: vermeld je bronnen, leg je redeneerproces uit en wees eerlijk over wat je (nog) niet weet.
Lees meer
Expert aan het woord – Werken met Evidence-Based Practice: van onderzoek naar praktijk
Hoe vertaal je wetenschappelijk onderzoek naar de praktijk? Expert dr. Sofie Joossens legt uit hoe EBP je helpt om onderbouwde keuzes te maken in de gezondheidszorg.
Waarschuwingssignalen misleidende voedingsinformatie
Deze kapstokken helpen je op weg om de correctheid en geloofwaardigheid van voedingsinformatie te analyseren.
INFOGRAFIEK - Evidence-based handelen in 5 stappen
Evidence-based handelen diëtetiek omvat een systematische aanpak in 5 stappen. Volg het stappenplan in deze samenvattende infografiek.