Global Burden of Disease: voedingsprioriteiten voor gezonde levensjaren

Voedingsrisicofactoren

Op basis van epidemiologisch onderzoek is bekend dat bepaalde eetgewoonten het risico op chronische niet-overdraagbare aandoeningen zoals hart- en vaatziekten, diabetes en darmkanker beïnvloeden. De ‘Global Burden of Disease’-studie heeft het gebruik van belangrijke voedingsgroepen en nutriënten in 195 landen bij volwassenen vanaf 25 jaar geëvalueerd en de impact van hun suboptimale inname tussen 1990 en 2017 op de mortaliteit en morbiditeit door niet-overdraagbare aandoeningen gekwantificeerd. Er werden 15 voedingsrisicofactoren geselecteerd (Tabel 1).

^{*het niveau van risicoblootstelling dat het risico van alle oorzaken van overlijden minimaliseert}

De voeding is globaal suboptimaal

Globaal was de inname van bijna alle gezonde voedingsmiddelen en nutriënten in 2017 suboptimaal. De grootste kloof tussen de huidige inname en de in het onderzoek beschouwde optimale inname werd gezien bij noten en zaden, melk en volle granen met respectievelijk maar 12, 16 en 23 % van de optimale inname.
De dagelijkse inname van ongezonde voedingsmiddelen en nutriënten overschreed globaal de optimale inname. Gesuikerde frisdranken en bewerkte vleeswaren overschreden de optimale inname met elk ongeveer 90 %, zout met 86 %  en rood vlees met 18 %. De cijfers per regio variëren maar vertonen doorgaans dezelfde knelpunten.

Impact op vroegtijdig overlijden en verloren levensjaren

In 2017 bleken voedingsrisicofactoren volgens het onderzoek globaal verantwoordelijk voor 11 miljoen vroegtijdige overlijdens of 22 % van alle overlijdens en voor 255 DALY’s (‘Disability Adjusted Life Years’ of levensjaren die verloren gaan of gepaard gaan met ziekte) of 15 % van alle DALY’s bij volwassenen. 45 % van de voedingsgerelateerde overlijdens en 70 % van de voedingsgerelateerde DALY’s betroffen volwassenen jonger dan 70 jaar.
Hart- en vaatziekten waren de belangrijkste oorzaak van voedingsgerelateerde overlijdens en DALY’s (10 miljoen overlijdens en 207 miljoen DALY's) gevolgd door kanker (ruim 913.000 overlijdens en 20 miljoen DALY’s) en diabetes type 2 (bijna 339.000 overlijdens en 24 miljoen DALY’s).

Een klein aantal voedingsrisicofactoren heeft een grote impact

Een hoge inname van natrium, een lage inname van volle granen en een lage inname van fruit waren globaal en in vele landen de belangrijkste voedingsrisicofactoren voor overlijden en DALY’s. Zij waren samen verantwoordelijk voor meer dan 50 % van de voedingsgerelateerde overlijdens en 66 % van de DALY’s.
Op basis van deze onderzoekgegevens is ook nagegaan welke voedingsrisicofactoren vooral van invloed zijn op de cardiovasculaire mortaliteit in de Europese regio. In West-Europa bestond de top vijf in 2016 uit te weinig volle granen, noten, zaden en groenten eten en te veel natrium en te weinig omega 3-visvetzuren innemen (tabel 2).

 In het verleden heeft het voedingsbeleid vooral gefocust op zout, suiker en vet. De onderzoekers raden aan om meer te focussen op waar we nog te weinig van eten (volle granen, fruit, groenten, noten en zaden en omega 3-visvetzuren) in plaats van op waar we minder van moeten eten. Met deze aanpak kan mogelijk meer gezondheidswinst worden geboekt.

Beperkingen van het onderzoek

Hoewel deze bevindingen indicaties geven, moet er rekening worden gehouden met bepaalde beperkingen van het onderzoek. Er zijn bijvoorbeeld niet overal goede gegevens beschikbaar, er worden uiteenlopende definities van voedingsrisicofactoren in verschillende studies gebruikt, er kunnen bijkomende effecten van ondervoeding of obesitas meespelen of gecombineerde effecten van voedingsfactoren waarmee geen rekening werd gehouden.  

Global Burden of Disease-studie

De Global Burden of Disease (GDB)-studie volgt op in welke mate de gezondheid wereldwijd in de tijd evolueert. Deze studie wordt gecoördineerd door het Amerikaanse ‘Institute for Health Matrics and Evaluation’.