IDF Nutrition & Health Symposium 2025 - Meer plantaardig eten: wat is de rol van zuivel?

Complexe relatie tussen klimaat, voeding en gezondheid

Klimaatverandering en malnutritie zijn twee grote, complexe uitdagingen vandaag de dag. De sprekers op het symposium benadrukten dat actie nodig is, maar dat dit doordacht moet gebeuren gezien de complexe relatie tussen klimaatverandering, voeding en gezondheid. Experts pleitten voor een integrale, wetenschappelijk onderbouwde benadering, waarbij polarisatie tussen klimaat- en gezondheidsprioriteiten plaatsmaakt voor samenwerking en complementariteit.
 

Basisprincipes van gezonde voeding volgens FAO en WHO

Dr. Lynette Neufeld van de FAO schetste de vier universele basisprincipes van gezonde voeding: adequaat, gebalanceerd, matig en gevarieerd. Een gezonde voeding bevordert een goede gezondheid, een actieve levensstijl, groei en ontwikkeling, voorkomt alle vormen van malnutritie (ondervoeding, deficiënties aan micronutrienten, overgewicht en obesitas) en vermindert het risico op voedingsgerelateerde aandoeningen zoals hart- en vaatzieken, diabetes type 2 en kanker.
 

Lees het joint statement van FAO en WHO
 

Voedingspatronen die voldoen aan deze vier basisprincipes kunnen verder worden aangepast in functie van onder meer lokale agro-voedingssystemen, milieuaspecten en culturele tradities. Dr. Neufeld bevestigt dat ook dierlijke producten zoals zuivel, eieren, vis en vlees in de juiste porties als onderdeel van een gezonde voeding kunnen bijdragen tot een betere voeding en gezondheid. Het belang en de aanbevolen hoeveelheden variëren naargelang de nutritionele behoefte in verschillende levensfasen.
 

Meer info over de rol van dierlijke producten in een gezonde voeding
 

Micronutriënten in de voeding: een complexe balans

Dr. Ty Beal (Global Alliance for Impoved Nutrition of GAIN) wees op wijdverspreide micronutriëntendeficiënties, ook in westerse landen. Met name vrouwen kampen vaak met tekorten aan ijzer, vitamine B12 en zink: 1 op 2 vrouwen in de UK en 1 op 3 vrouwen in de US hebben minstens 1 micronutriëntdeficiëntie; 1 op 5 vrouwen in de UK en de US kampen met een ijzerdeficiëntie. Vervanging van voedzame producten door sterk bewerkte, nutriëntarme alternatieven draagt daartoe bij.

Volgens Beal zijn nutriëntdense dierlijke voedingsbronnen zoals orgaanvlees, vis en zeevruchten, vlees, eieren en melkproducten goede bronnen van gangbare knelpuntnutriënten. Voedingspatronen die dierlijke producten zeer sterk beperken, kunnen vooral bij vrouwen in de vruchtbare leeftijd het risico op tekorten verhogen.
 

Plantaardige drinks zijn geen melk

Plantaardige drinks winnen aan populariteit, vooral bij jongere generaties. Prof. Hassan Vatanparast ((University of Saskatchewan, Canada) lichtte toe dat de meeste plantaardige drinks op zich geen volwaardig alternatief zijn voor melk. Plantaardige alternatieven kunnen prima variatie bieden naast melk, maar naarmate plantaardige drinks meer melk en melkproducten vervangen is het belangrijk om de impact hiervan op de algemene gezondheid in het oog te houden. De voedingswaarde van melk is relatief constant. De oorsprong (soja, rijst, haver, amandelen, kokos, erwt, enz.), de samenstelling (diverse ingrediënten en additieven), de mate van verrijking en de voedingswaarde van plantaardige alternatieven is zeer divers. Enkel verrijkte producten op basis van soja komen in de buurt van de voedingswaarde van melk.

Het gebruik van de termen ‘melk, ‘yoghurt’ en ‘kaas’ is volgens internationale Codex-standaarden beschermd. Een consequente en correcte toepassing van deze termen helpt verwarring bij de consument te vermijden.
 

Verder kijken dan enkel het calciumgehalte

Dr. Molly Muleya (University of Nottingham, UK) presenteerde onderzoek naar de calciumopname uit de voeding (tabel 1).

Calcium in zuivel heeft een goede biotoegankelijkheid (de hoeveelheid calcium die na vertering beschikbaar is voor absorptie in de darm) en een goede biobeschikbaarheid (de hoeveelheid calcium die wordt geabsorbeerd en gebruikt voor bijvoorbeeld bot- en tandvorming). Ongeveer 30% van de hoeveelheid calcium in melk wordt opgenomen.

Hoewel bepaalde plantaardige voedingsmiddelen een hoog calciumgehalte hebben, is de biobeschikbaarheid ervan vaak beperkt. Antinutritionele factoren zoals fytaten, oxalaten en oplosbare vezels beperken de opname. Uit het onderzoek bleek de opneembaarheid van calcium uit verrijkte plantaardige dranken minder dan 10%. Mogelijke oorzaken zijn dat de gebruikte suppletie bezinkt (schudden voor gebruik is aan te raden) of minder goed oplosbaar is bij de zuurtegraad in het verteringssysteem. Van de onderzochte groenten was enkel boerenkool een goede bron van calcium.

Meer info over de biobeschibaarheid in voedingsmiddelentabellen zou volgens Dr. Muleya een belangrijke meerwaarde zijn voor voedings- en gezondheidsonderzoek naar adequate calciuminnames.
 

Leer meer over calcium
 

Eiwitkwaliteit: goed kiezen

Dr. Suzanne Hodgkinson (Massey University, New Zealand) ging in op de kwaliteit van eiwitten in de voeding. Het lichaam heeft alle essentiële aminozuren in de juiste verhouding nodig om effectief lichaamseiwitten aan te maken. Als één aminozuur ontbreekt of beperkt is, kunnen de overige niet optimaal worden benut. Daarom is de kwaliteit van eiwitten cruciaal, zeker voor kwetsbare groepen zoals kinderen en ouderen.

Dr. Hodgkinson liet zien dat zuivelproducten een hoogwaardig eiwitprofiel hebben, met alle essentiële aminozuren in de goede verhouding (DIAAS > 100%). Plantaardige eiwitten scoren over het algemeen lager want ze missen vaak één of meer essentiële aminozuren.

Digestible Indispensable Amino Acid Score (DIAAS)

• Zuivelproducten: melk (118%), yoghurt (110%) en kaas (106%)
• Plantaardige bronnen, bv. edamame (89%), tofu (87%), quinoa (84%), kikkererwten (77%), pindanoten (48%), zwarte bonen (41%).

Om op basis van plantaardige eiwitten tot een compleet aminozuurprofiel te komen, zijn zorgvuldige combinaties en grotere hoeveelheden nodig, wat de energie-inname kan verhogen.
 

Leer meer over eiwitten in een gezonde en duurzame voeding