leestijd

Gezonde leefstijl ter preventie van kanker

De preventie van kanker is een van de belangrijkste uitdagingen voor wetenschappers en beleidsmakers. Vooral ongunstige omgevingsfactoren verhogen het risico op kanker. Tot deze omgevingsfactoren behoren ook de voeding, het voedingspatroon, de fysieke activiteit en de lichaamssamenstelling. Dankzij een goede voeding beschikt men namelijk wel over de mogelijkheid om het persoonlijke risico op kanker te verminderen.

Gezonde leefstijl ter preventie van kanker

Preventie van kanker

Kanker is een verzamelnaam voor meer dan honderd ziektesoorten die specifieke organen of weefsels in het lichaam aantasten. De kanker wordt benoemd naar het orgaan of het weefsel dat eerst wordt aangetast. Elk type kanker heeft eigen karakteristieken maar ontstaat steeds op dezelfde manier. Kanker ontstaat als de genetische informatie in één enkele cel op de een of andere manier beschadigd raakt. De cel gaat zich dan in een ongeremd tempo delen. Deze groep cellen vormt meestal een tumor (met uitzondering van bloedkankers zoals leukemie) die kan groeien en schade toebrengen aan omringend weefsel of aan organen. Kankercellen kunnen zich ook afscheiden van de oorspronkelijke tumor en zich via de bloedbaan of het lymfvatenstelsel naar andere lichaamsdelen verspreiden. Zo ontstaan uitzaaiingen of metastasen.
Hoewel erfelijkheid zeker een rol speelt in het ontstaan van bepaalde kankers, groeit het bewijs dat het vooral ongunstige omgevingsfactoren zijn die het risico op kanker verhogen. Tot deze omgevingsfactoren behoren ook de voeding, het voedingspatroon, de fysieke activiteit en de lichaamssamenstelling. Deze factoren zijn beïnvloedbaar.

World Cancer Research Fund (WCRF)

Het World Cancer Research Fund (WCRF) houdt zich specifiek bezig met de bundeling van de meest recente informatie en preventieve en post-diagnose aanbevelingen over voeding, lichaamsgewicht, lichaamsbeweging en kanker.
In 2018 verscheen het derde en meest recente rapport onder de titel “Food, nutrition, physical activity and the prevention of cancer: a global perspective”. Dit rapport bouwt verder op de eerste twee rapporten uit 1997 en 2007 en geeft de meest recente wetenschappelijke inzichten met betrekking tot voeding, leefstijl en kanker weer. Belangrijk aan het rapport zijn onder andere de nieuwe aanbevelingen voor de preventie van kanker die evenwel geen garanties bieden tegen kanker, maar de kans erop wel verkleinen: ongeveer 40% van de kankergevallen zou voorkomen kunnen worden door een verminderde blootstelling aan risicofactoren (1,2,3,4).

Factoren die het risico op kanker verhogen of verlagen

Het WCRF formuleerde enkel bij een sterke bewijskracht preventieve maatregelen. De aanbevelingen hebben betrekking op gewicht, beweging, gezond eetpatroon, fastfood, rood en bewerkt vlees, gesuikerde dranken, alcohol, supplementen, borstvoeding en mensen met kanker:

Streef naar een gezond lichaamsgewicht

Na roken zijn overgewicht en obesitas de tweede belangrijkste risicofactor van kanker. Zwaarlijvigheid wordt in verband gebracht met een verhoogd risico op de ontwikkeling van 12 mogelijke kankers. Mogelijk betrokken mechanismen zijn een verhoogde insulineresistentie met meer productie van het groeihormoon IGF-1 en een chronische staat van ontsteking wat de cellulaire proliferatie bevordert. Een gezond lichaamsgewicht is dan ook een belangrijke preventieve maatregel.

Beweeg voldoende en vermijd zoveel mogelijk sedentair gedrag

Wees minstens 30 minuten per dag matig fysiek actief (bv. stevig wandelen, fietsen) en vermijd zoveel mogelijk sedentair gedrag, dat wil zeggen niet te lang stilzitten. Voldoende fysieke activiteit verlaagt het risico op vooral colon-, baarmoederslijmvlies- en borstkanker en voorkomt mee ongewenste gewichtstoename en zwaarlijvigheid.

Kies dagelijks voor volkoren granen, peulvruchten en voldoende groenten en fruit

Groenten en fruit verlagen waarschijnlijk het risico op verschillende soorten kanker door onder meer hun aanbreng van vezels en bioactieve stoffen waaronder verschillende antioxidanten. Omwille van hun vezelinhoud zijn ook volkoren producten en peulvruchten aanraders. Mogelijk gaat het om een combinatie-effect van verschillende voedingsstoffen. Bovendien draagt het vezelgehalte van deze voedingsmiddelen bij tot een beter verzadigingsgevoel en daardoor gewichtscontrole.
Melk, calciumrijke voedingsmiddelen en look verlagen waarschijnlijk het risico op colorectaalkanker en koffie het risico op baarmoederslijmvlieskanker. Voor andere voedingsfactoren die in verband worden gebracht met kanker (bv. wettelijk toegepaste additieven in de voeding, pesticiden, rode wijn) is er vooralsnog geen of onvoldoende wetenschappelijk bewijs.

Beperk de inname van voeding rijk aan suiker, vet en zout

Beperk de consumptie van gesuikerde dranken, fastfood en andere verwerkte voedingsmiddelen die rijk zijn aan vet, suiker en zout. Deze maatregel is vooral bedoeld om een overmatige energie-inname en dus een ongewenste gewichtstoename en te hoog lichaamsgewicht te vermijden.  Een te zoute voeding verhoogt waarschijnlijk het risico op maagkanker. Te veel zout kan het maagslijmvlies aantasten en de werking van andere carcinogene bestanddelen zoals nitrosamines en de Helicobacter Pylori-bacterie versterken.

Eet niet meer dan 500 g rood vlees per week en beperk het gebruik van vleeswaren

Er is een verband gevonden tussen colorectaalkanker en veel rood vlees (dat betekent alle vleessoorten behalve gevogelte) en vleeswaren eten. Er zijn verschillende hypothesen over de achterliggende mechanismen die nog bijkomend onderzoek vergen: een te hoge inname van heamijzer, nitriet in vleesproducten, de vorming van bepaalde kankerverwekkende stoffen zoals heterocyclische amines als men vlees te lang en te hard laat bakken bij hoge temperaturen. Het WCRF-rapport bevestigt de belangrijke nutritionele waarde van vlees als bron van hoogwaardige eiwitten, ijzer, zink en vitamine B12. Daarom wordt geenszins aangeraden om vlees uit de voeding te schrappen maar wel om rood vlees te beperken tot 500 g per week, om te variëren met gevogelte, vis, eieren en peulvruchten en om vlees te combineren met veel groenten.

Beperk de consumptie van alcohol

Drink niet meer dan maximaal 10 standaard alcoholische dranken per week en drink niet op dagdagelijkse basis. Drink bij voorkeur geen alcohol. Reeds vanaf 1 glas alcohol (~ 10 g ethanol) per dag, ongeacht de soort, wordt een verhoogd risico op verschillende kankers vastgesteld. Hoe minder alcohol, hoe beter. Het gevaar schuilt vooral in het effect van acetaldehyde, het voornaamste mutagene metaboliet van ethanol. Er is ook een sterke synergie vastgesteld tussen alcohol- en tabaksgebruik.

Neem voedingssupplementen enkel in overleg met de arts

Wie geen voedingstekorten heeft, heeft ter preventie van kanker geen bewezen baat bij voedingssupplementen, integendeel soms. Let bijvoorbeeld op voor voedingssupplementen met grote dosissen bèta-caroteen (20-30 mg per dag). Deze zouden het risico op longkanker kunnen vergroten. Een nutritionele dosis bèta-caroteen (3-6 mg per dag) verlaagt daarentegen waarschijnlijk het risico op slokdarmkanker. Door te variëren met groenten en fruit zoals wortelen, groene kool, spinazie en abrikozen kan makkelijk aan de nutritionele dosis worden voldaan.

Borstvoeding is goed zowel voor moeder als kind

Borstvoeding geven (bij voorkeur gedurende 6 maanden) beschermt de moeder tegen borstkanker. Borstvoeding beschermt het kind tegen de ontwikkeling van overgewicht en obesitas op latere leeftijd en zo ook de verschillende vormen van kanker waarbij overgewicht en obesitas een belangrijke risicofactor voor zijn.

Raadpleeg hier het volledige rapport van het WCRF

Voeding bij en na kanker

Voeding bij en na kanker

Niet alleen de therapie maar ook een optimale voedingstoestand dragen bij aan een zo efficiënt mogelijk behandelingsproces bij kanker. Zo kan voeding de ongemakken ten gevolge van de behandeling minimaal houden, en ondervoeding en gewichtsverlies beperken en indien mogelijk zelfs voorkomen. Ook na de behandeling speelt voeding een beschermende rol tegen  herval, een nieuwe kanker en andere aandoeningen.

Lees meer over voeding bij en na kanker
Referenties
  1. Global cancer data by country: Exploring which countries have the highest cancer rates. Beschikbaar via: https://www.wcrf.org/dietandcancer/cancer-trends/data-cancer-frequency-country. Geraadpleegd 2019 juli 15.
  2. About our Cancer Prevention Recommendations: What are they and how do they reduce cancer risk? https://www.wcrf.org/dietandcancer/recommendations-about. Geraadpleegd 2019 juli 15.
  3. Wereld Kanker Onderzoek Fonds. Rapport over voeding, leefstijl en kanker. Beschikbaar via: https://www.wkof.nl/nl/onderzoek/rapport-over-voeding-leefstijl-en-kanker. Geraadpleegd 2019 juli 10.
  4. Diet, Nutrition, Physical Activity and Cander: A Global Perspective: A summary of the Third Expert Report. Beschikbaar via: https://www.wcrf.org/sites/default/files/Summary-of-Third-Expert-Report-2018.pdf. Geraadpleegd 2019 juli 15.
  5. Cancer Prevention Recommendations. Beschikbaar via: https://www.wcrf.org/dietandcancer/cancer-prevention-recommendations. Geraadpleegd 2019 juli 18.

Lees meer

Voeding bij en na kanker
Nutrinews

Voeding bij en na kanker

Voedingsadviezen ter preventie van kanker worden regelmatig en terecht onder de publieke aandacht gebracht. Een aangepaste voeding ondersteunt wel degelijk de behandeling tegen kanker.

World Cancer Research Fund

World Cancer Research Fund International is een vereniging zonder winstoogmerk met betrekking tot onderzoek naar kankerpreventie met betrekking tot voeding, gewicht en lichaamsbeweging.

Stichting tegen Kanker

Stichting tegen Kanker werkt elke dag aan meer genezingskansen en betere patiëntenbegeleiding. Help ons kanker te verslaan.

OP DEZE PAGINA